Reflective Learning สะท้อนความคิด สร้างชีวิตให้ราบรื่น

สวัสดีค่ะ วันนี้บัวหลวงขอแชร์ จะมานำสาระความรู้และเคล็ดลับเกี่ยวกับการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาเด็กๆกันนะคะ โดยวันนี้จะเป็นเรื่องReflective Learning ซึ่งถือได้ว่าเป็นส่วนหนึ่งของBLS Moral Model นั่นเองค่ะ

---

ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกับความหมายของReflective Learning กันก่อนนะคะ คำว่าRefletive ก็คือคำว่า Refletion หมายถึง การสะท้อน ทุกท่านลองนึกถึงเวลาที่เราส่องกระจกดูนะคะ เราจะมองไม่เห็นสิ่งที่ผิดปกติหรือสิ่งแปลกปลอมที่อยู่บนใบหน้าเราถ้าหากเราไม่ส่องกระจก ใช่แล้วค่ะ...มันก็เหมือนกับเราจะไม่รู้เห็นเลยว่าข้างในตัวเรานั้นกำลังเป็นอย่างไร ความคิดในใจของเรากำลังไปในทิศทางไหนอยู่ ดังนั้นเราต้องสะท้อนมันออกมาค่ะ

แล้วเราจะสะท้อนความคิดออกมาได้ยังไงกันนะ?

คราวนี้บัวหลวงจะขอนำกระบวนการของการสะท้อนความคิดของ กิบส์ (Gibbs, 2000) ประกอบด้วย 6 ขั้นตอนดังนี้ค่ะ

ที่มา : https://www.multibhashi.com/

1.การบรรยาย (Description) เป็นการบรรยายลักษณะหรือรายละเอียด ของเหตุการณ์/สถานการณ์ ตัวอย่างการตั้งคำถาม

• เกิดอะไรขึ้น?

• เกิดขึ้นเมื่อไหร่?

• เกิดขึ้นที่ไหน?

• บุคคลที่เกี่ยวข้อง?

• เราทำอย่างไรกับสถานการณ์?

• คนอื่นทำอย่างไรกับสถานการณ์?

• ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น?

การบรรยายจะช่วยให้ผู้เรียนเกิดการคิดวิเคราะห์ทั้งจากตัวเองและคนอื่นว่าแต่ละคนมีมุมมองที่แตกต่างกันนั่นเองค่ะ

ที่มา : http://theshrinkonyourcouch.com/

2.ความรู้สึก (Feeling) เป็นการแลกเปลี่ยนความรู้สึกที่เกี่ยวกับเหตุการณ์หรือสถานการณ์จากขั้นตอนแรก บางคนอาจรู้สึกสงสาร บางคนอาจรู้สึกกลัว บางคนอาจรู้สึกท้าทาย

ตัวอย่างการตั้งคำถาม

• ความรู้สึกแรกที่เจอสถานการณ์?

• ความรู้สึกระหว่างอยู่ในสถานการณ์?

• ความรู้สึกหลังสถานการณ์นั้นผ่านไป?

• คิดว่าคนอื่นรู้สึกยังไงกับสถานการณ์?

ซึ่งการบอกถึงความรู้สึกอาจเป็นเรื่องยากสำหรับเด็กๆบางคน ดังนั้นวิธีนี้ควรที่จะจับคู่หรือจับกลุ่มและแลกเปลี่ยน พูดคุยกัน จะทำให้เด็กเปิดใจกว้างและแบ่งปันความรู้สึกสู่เพื่อนๆได้ไม่ยากค่ะ

ที่มา : https://www.nastad.org/

3.การประเมิน (Evaluation) เป็นประเมินดูว่าสถานการณ์ในขั้นตอนแรกนั้นดีหรือไม่ดี โดยจะประเมินได้จากประสบการณ์ส่วนตัวของตัวเองค่ะ

ตัวอย่างการตั้งคำถาม

• มีสิ่งดีๆอะไรเกิดขึ้นบ้างในสถานการณ์?

• ทำไมถึงดี?

• มีสิ่งไม่ดีอะไรเกิดขึ้นบ้างในสถานการณ์?

• ทำไมถึงไม่ดี?

• คุณช่วยอะไรได้บ้าง?

• คนอื่นช่วยอะไรบ้าง?

การประเมินสถานการณ์โดยเฉพาะสถานการณ์ที่ไม่ดี จะยิ่งช่วยให้เด็กได้เรียนรู้อะไรหลายอย่างมากขึ้นค่ะ

ที่มา : https://www.lucidchart.com/

4. การวิเคราะห์ (Analysis) ขั้นตอนนี้จะเป็นการให้ผู้เรียนวิเคราะห์ว่าได้เรียนรู้อะไรจากสถานการณ์ การวิเคราะห์นี้จะกลั่นกรองออกมาจากประสบการณ์ตามข้อ3เช่นเดียวกันค่ะ บางคนอาจเรียนรู้ว่าเราจะแก้ไขสถานการณ์ได้อย่างไร รวมไปถึงการได้เรียนรู้จากความผิดพลาดด้วยค่ะ

https://www.helpscout.com/

5. การสรุป (Conclusions) เป็นการสรุปรวบยอดจากการวิเคราะห์ โดยผู้เรียนต้องใช้เหตุผลมาสรุปร่วมกันเพื่อหาแนวทางในการแก้ปัญหาในต่อๆไปค่ะ

ตัวอย่างการตั้งคำถาม

• เราจะมีวิธีแก้ไขที่ต่างจากเดิมอย่างไร ถ้าเหตุการณ์นี้เกิดขึ้นอีก?

• ทักษะอะไรที่เราคิดว่าจำเป็น เพื่อไว้ใช้แก้ไขสถานการณ์?

ที่มา : https://tomdheere.com/

6. การวางแผนปฏิบัติในอนาคต (Action plans) การวางแผนนำสิ่งที่ได้เรียนรู้ไปปฏิบัติในสถานการณ์ใหม่ซึ่งก็ล้วนมาจากขั้นตอนที่5นั่นเองค่ะ และขั้นตอนนี้ผู้เรียนสามารถวางแพลนเอาไว้ได้ว่าในอนาคตข้างหน้าจะต้องทำแบบนี้ในสถานการณ์แบบนี้ ก็ได้ค่ะหรือผู้เรียนสามารถปรับเปลี่ยนการแก้ไขสถานการณ์ได้เองจากการทำสเต็ปทั้ง1-5 ของกิบส์นั่นเองค่ะ

การเรียนการสอนที่จะส่งเสริมให้มีการสะท้อนคิดสามารถทำได้หลายวิธี เช่น

• การเขียนบันทึก (Journal Writing)

• การสนทนา (Dialogue)

• การวิเคราะห์อุบัติการณ์ (Incident Analysis)

• การอ่านงานเขียนอย่างพินิจพิเคราะห์ (Reading With Reflection)

• การเขียนบัตรคำ (Talking Cards/ Index Cards)

• การเขียนแผนผังความคิด (Reflection Mapping)

• การวิเคราะห์กระบวนการตัดสินใจ (Decision-Making Analysis)

• การสนทนาโต๊ะกลม (Reflection Roundtables)

• กระบวนการกลุ่มแบบหมวกหกใบ (Six Hats)

ประโยชน์ของการสะท้อนความคิด

1. สามารถคาดการณ์สิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคต

2. เกิดความระมัดระวังในการกระทำต่างๆมากขึ้น

3. เป็นประโยชน์ต่อการตัดสินใจเลือกแนวทาง

การประยุกต์ใช้กับโรงเรียนคุณธรรม

ผู้สอนทุกท่านสามารถนำRefletive Learning ไปปรับใช้ให้เกี่ยวข้องกับคุณธรรมและจริยธรรมได้ค่ะ โดยอาจมีกิจกรรมยกตัวอย่างสถานการณ์ต่างๆและให้นักเรียนลองสะท้อนความคิดตาม6ขั้นตอนข้างต้นก็ได้นะคะ บัวหลวงเชื่อว่าในอนาคตเด็กๆจะสามารถคิดและตัดสินใจไปในทางที่ถูกต้องได้ด้วยตัวเองผ่านการRefletive Learning นั่นเองค่ะ